UGG Vietnam 2028 หลั่งเซิน อุทยานธรณีโลก (Lang Son UNESCO Global Geopark)

2028 หลั่งเซิน อุทยานธรณีโลก (Lang Son UNESCO Global Geopark)

อุทยานธรณีโลก หลั่งเซิน (Lang Son UNESCO Global Geopark) บันทึกทางธรณีวิทยาและอู่อารยธรรมแห่งเวียดนามเหนือ

อุทยานธรณีโลกยูนีสโกหลั่งเซิน (Lang Son UNESCO Global Geopark) ซึ่งได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนในปี พ.ศ. 2568 นับเป็นอุทยานธรณีโลกแห่งที่สี่ของประเทศเวียดนาม ตั้งอยู่ในเขตภูเขาหินปูนที่ทุรกันดารทางตอนเหนือของเวียดนาม ถือเป็นแหล่งเรียนรู้ทางธรรมชาติอันล้ำค่าที่บันทึกเรื่องราวการเปลี่ยนแปลงของโลกมายาวนานกว่า 500 ล้านปี ตั้งแต่ยุคที่พื้นดินแห่งนี้เคยเป็นก้นทะเลโบราณ ไปจนถึงการปะทุของภูเขาไฟและการวิวัฒนาการของระบบนิเวศต่างๆ บทความนี้จะนำพาท่านผู้อ่านเข้าสู่การเดินทางสำรวจมรดกทางธรณีวิทยาที่โดดเด่น ความหลากหลายทางชีวภาพ และวัฒนธรรมอันลึกซึ้งที่หลอมรวมเป็นหนึ่งเดียวกับธรรมชาติในอุทยานแห่งนี้

อุทยานธรณีหลั่งเซิน ไม่เพียงเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงธรณีวิทยา (Geo-tourism) ที่น่าสนใจเท่านั้น แต่ยังเป็นเสาหลักในการส่งเสริมการอนุรักษ์ธรณีวิทยา (Geoconservation) และการให้ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์โลก (Earth Science Education) แก่สาธารณชน การทำความเข้าใจถึงกระบวนการทางธรณีวิทยาที่ซับซ้อนและคุณค่าของมรดกทางธรรมชาติเหล่านี้จะช่วยปลูกฝังจิตสำนึกในการปกป้องโลกของเรา เพื่อความยั่งยืนสำหรับคนรุ่นหลัง

บริบททางภูมิศาสตร์และธรณีวิทยา

อุทยานธรณีโลกหลั่งเซิน ครอบคลุมพื้นที่กว่า 484,900 เฮกตาร์ (hectares) ทางตอนเหนือของประเทศเวียดนาม โดยมีพรมแดนติดกับสาธารณรัฐประชาชนจีน พื้นที่ส่วนใหญ่ประกอบด้วยภูมิทัศน์หินปูนคาร์สต์ (karst limestone formations) ที่โดดเด่น ซึ่งเป็นผลมาจากการกัดกร่อนของน้ำฝนและน้ำใต้ดินต่อหินปูนมายาวนานหลายล้านปี

ลักษณะภูมิประเทศ (Topography): ภูมิประเทศของอุทยานมีลักษณะเป็นเทือกเขาหินปูนสูงชันสลับซับซ้อน ถ้ำหินปูน (limestone caves) ที่สวยงาม และแอ่งน้ำธรรมชาติ (natural depressions) ที่เกิดจากการทรุดตัวของชั้นหินปูน ภูเขาหินปูนเหล่านี้มีส่วนสูงเฉลี่ย 400-700 เมตรจากระดับน้ำทะเล ทำให้มีสภาพอากาศที่ค่อนข้างเย็นสบายตลอดทั้งปี และมีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 1,380 มิลลิเมตรต่อปี ซึ่งมีส่วนสำคัญในการสร้างสรรค์ภูมิทัศน์คาร์สต์ที่เป็นเอกลักษณ์

ธรณีวิทยา (Geology): ธรณีวิทยาของอุทยานธรณีหลั่งเซินเป็นบันทึกทางธรรมชาติที่สมบูรณ์แบบ บอกเล่าเรื่องราวตั้งแต่ก้นทะเลโบราณไปจนถึงแผ่นดินที่ยกตัวขึ้นมาในปัจจุบัน หินที่เก่าแก่ที่สุดในอุทยานเผยให้เห็นร่องรอยของสิ่งมีชีวิตในทะเลโบราณ เช่น ไทรโลไบต์ (trilobites) และแกรปโตไลต์ (graptolites) ซึ่งเป็นสัตว์ทะเลยุคแรกที่อาศัยอยู่รวมกันเป็นอาณานิคม เมื่อทะเลโบราณถอยร่นไป ก็ทิ้งร่องรอยของชั้นหินตะกอน (sedimentary rocks) ได้แก่ หินดินดาน (shale), หินทราย (sandstone) และหินปูน (limestone) รวมถึงภูมิประเทศที่เกิดจากภูเขาไฟ (volcanic landscapes) ในบางพื้นที่ ซึ่งบ่งชี้ถึงกิจกรรมทางธรณีวิทยาที่หลากหลาย

กระบวนการเกิด (Formation Process): การก่อตัวของอุทยานแห่งนี้เริ่มต้นจากยุคพาลีโอโซอิก (Paleozoic Era) เมื่อพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นพื้นทะเลตื้น มีการสะสมตัวของตะกอนและซากสิ่งมีชีวิตใต้ทะเลกลายเป็นหินปูนและหินตะกอนอื่นๆ ต่อมาเกิดการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลก (plate tectonics) ทำให้ชั้นหินเหล่านี้ถูกยกตัวขึ้นและพับงอเกิดเป็นเทือกเขาหินปูนขนาดใหญ่ พร้อมกับกิจกรรมของภูเขาไฟในบางช่วงเวลา ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ การกัดกร่อนของน้ำและลมได้สร้างสรรค์ภูมิทัศน์คาร์สต์ ถ้ำ และแอ่งยุบตัว (sinkholes) ที่เราเห็นในปัจจุบัน รวมถึงการสะสมตัวของตะกอนในแอ่งน้ำที่กักเก็บซากดึกดำบรรพ์ (fossils) อันล้ำค่า

แหล่งธรณีวิทยาสำคัญ (Key Geosites)

อุทยานธรณีโลกยูนีสโกหลั่งเซินมีแหล่งธรณีวิทยาที่สำคัญหลายแห่ง ซึ่งแต่ละแห่งล้วนเป็นพยานหลักฐานของการเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยาและวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต

1. แอ่งหน่าเซือง (Na Duong Basin)

แอ่งหน่าเซืองเป็นแอ่งยุบตัวทางธรรมชาติ (natural depression) ที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการศึกษาประวัติศาสตร์สิ่งแวดล้อมของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เมื่อประมาณ 20 ถึง 40 ล้านปีที่แล้ว (ช่วงยุคพาลีโอจีน-นีโอจีน, Paleogene-Neogene periods) แอ่งแห่งนี้ได้กักเก็บซากดึกดำบรรพ์จำนวนมาก ซึ่งเผยให้เห็นถึงระบบนิเวศเขตร้อนที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยพืชและสัตว์นานาชนิด ซากดึกดำบรรพ์ที่ค้นพบให้ข้อมูลเชิงลึกที่สำคัญเกี่ยวกับการเคลื่อนย้ายของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม (mammal migration) ระหว่างทวีปต่างๆ ซึ่งเป็นหลักฐานสำคัญที่ช่วยให้นักวิทยาศาสตร์เข้าใจถึงการเชื่อมโยงของผืนทวีปในอดีตได้ดียิ่งขึ้น แอ่งนี้จึงเปรียบเสมือนแคปซูลเวลาที่เก็บรักษาสภาพแวดล้อมโบราณไว้ให้เราได้ศึกษา [Reference 1]

2. เทือกเขาหินปูนบัคเซิน (Bac Son Limestone Massif)

เทือกเขาหินปูนบัคเซินเป็นเทือกเขาที่งดงามตระการตาซึ่งก่อตัวขึ้นจากการสะสมตัวของตะกอนก้นทะเลโบราณเช่นกัน การผุกร่อนและกัดเซาะของหินปูนได้สร้างสรรค์ภูมิทัศน์คาร์สต์ที่มีรูปร่างแปลกตาและหน้าผาสูงชันที่น่าทึ่ง นอกเหนือจากความงามทางธรณีวิทยาแล้ว เทือกเขาแห่งนี้ยังมีความสำคัญทางโบราณคดีอย่างยิ่ง เนื่องจากมีการค้นพบร่องรอยของมนุษย์ยุคแรกๆ ในเวียดนาม เช่น เครื่องมือหิน (stone tools), เครื่องปั้นดินเผา (ceramic artifacts) และแหล่งฝังศพ (burial sites) ซึ่งให้ข้อมูลอันล้ำค่าเกี่ยวกับการใช้ชีวิตของผู้คนในยุคก่อนประวัติศาสตร์ ความสัมพันธ์ระหว่างธรณีวิทยาและประวัติศาสตร์มนุษย์ในบริเวณนี้แสดงให้เห็นว่าสภาพแวดล้อมทางธรณีวิทยามีอิทธิพลต่อการตั้งถิ่นฐานและวัฒนธรรมของมนุษย์อย่างไร [Reference 1]

3. ถ้ำหน่าหล่า (Hang Na La Cave System)

ถ้ำหน่าหล่าเป็นตัวอย่างที่โดดเด่นของระบบถ้ำหินปูน (limestone cave system) ที่เกิดขึ้นภายในภูมิประเทศคาร์สต์ของอุทยาน การก่อตัวของถ้ำเหล่านี้เป็นผลมาจากกระบวนการคาร์สต์ (karstification) ซึ่งน้ำฝนที่ซึมผ่านรอยแตกในหินปูนจะละลายแคลเซียมคาร์บอเนต (calcium carbonate) ออกไปอย่างช้าๆ จนเกิดเป็นโพรงและทางเดินใต้ดินขนาดใหญ่ ภายในถ้ำหน่าหล่ามักจะมีหินงอก (stalactites) และหินย้อย (stalagmites) ที่สวยงาม ซึ่งเกิดจากการสะสมตัวของแร่ธาตุที่ตกผลึกจากน้ำที่หยดลงมา แต่ละแท่งของหินงอกหินย้อยเป็นบันทึกการเติบโตทางธรณีวิทยาที่ใช้เวลาหลายพันปี ถ้ำเหล่านี้ไม่เพียงแต่เป็นแหล่งธรณีวิทยาที่สวยงาม แต่ยังเป็นที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตเฉพาะถิ่น (endemic species) และอาจมีหลักฐานทางโบราณคดีที่ยังไม่ถูกค้นพบอีกด้วย [ข้อมูลจากเว็บไซต์ Lang Son Geopark]

ความหลากหลายทางชีวภาพและวัฒนธรรม (Rock-Soil-Water-Forest-Human Relationship)

ความสัมพันธ์อันใกล้ชิดระหว่างหิน ดิน น้ำ ป่าไม้ และมนุษย์ เป็นหัวใจสำคัญที่หล่อหลอมความหลากหลายทางชีวภาพและวัฒนธรรมในอุทยานธรณีหลั่งเซิน

หินและดิน (Rock and Soil): ภูมิประเทศหินปูนและภูเขาไฟในอุทยานได้สร้างดินที่มีแร่ธาตุอุดมสมบูรณ์ (mineral-rich soils) ซึ่งเอื้อต่อการเกษตรกรรมในท้องถิ่น ดินเหล่านี้เหมาะสำหรับการปลูกพืชเศรษฐกิจที่สำคัญ เช่น น้อยหน่า (custard apples) และโป๊ยกั๊ก (star anise) ซึ่งเป็นพืชที่ปรับตัวเข้ากับสภาพดินและภูมิอากาศของภูมิภาคนี้ได้เป็นอย่างดี ความอุดมสมบูรณ์ของดินจึงเป็นรากฐานของการดำรงชีวิตของชุมชน

น้ำและป่าไม้ (Water and Forest): ระบบถ้ำและรอยแตกในหินปูนทำหน้าที่เป็นแหล่งกักเก็บน้ำตามธรรมชาติ (natural water reservoirs) และเป็นทางระบายน้ำใต้ดินที่สำคัญ แหล่งน้ำเหล่านี้หล่อเลี้ยงป่าไม้เขตร้อนที่อุดมสมบูรณ์ ซึ่งรวมถึงระบบนิเวศเฉพาะในเขตป่าหินปูน ความหลากหลายทางชีวภาพในป่าของอุทยานเป็นที่อยู่อาศัยของพืชและสัตว์หลากหลายชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่เขตสงวนธรรมชาติฮูเหลียน (Huu Lien Nature Reserve) ที่มีการบันทึกพืชชั้นสูงกว่า 794 ชนิด และสัตว์ป่าหายากอีกจำนวนมาก ความสัมพันธ์ระหว่างน้ำกับป่าไม้มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการรักษาสมดุลของระบบนิเวศ

มนุษย์และวัฒนธรรม (Human and Culture): อุทยานธรณีหลั่งเซินเป็นบ้านของกลุ่มชาติพันธุ์ที่หลากหลาย เช่น ไต (Tay), นุง (Nung), เหยา (Dao) และซันจิ (San Chi) ผู้คนเหล่านี้ได้พัฒนาวัฒนธรรมและประเพณีที่สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติมายาวนานหลายศตวรรษ การทอผ้าแบบดั้งเดิม (traditional textile weaving) เป็นตัวอย่างหนึ่งของความสัมพันธ์อันลึกซึ้งระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ วัฒนธรรมเหล่านี้ไม่เพียงแต่สะท้อนถึงวิถีชีวิตที่กลมกลืนกับสิ่งแวดล้อม แต่ยังเป็นมรดกทางภูมิปัญญาที่สำคัญ ซึ่งสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในการส่งเสริมแนวคิดการพัฒนาที่ยั่งยืน (sustainable development) และการรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (climate resilience) ได้ในปัจจุบัน [Reference 2]

อุทยานธรณีโลกยูนีสโกหลั่งเซิน เป็นมากกว่าแหล่งท่องเที่ยว แต่เป็นห้องสมุดทางธรรมชาติที่บันทึกประวัติศาสตร์อันยาวนานของโลก เป็นพื้นที่ที่ความงามทางธรณีวิทยา ความหลากหลายทางชีวภาพ และมรดกทางวัฒนธรรมอันลึกซึ้งได้ถักทอเข้าด้วยกันอย่างกลมกลืน การได้รับการรับรองจากยูเนสโกในปี พ.ศ. 2568 เป็นเครื่องยืนยันถึงคุณค่าอันโดดเด่นของอุทยานแห่งนี้ และเป็นโอกาสสำคัญในการส่งเสริมการพัฒนาอย่างยั่งยืน การอนุรักษ์ธรณีวิทยา และการให้ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์โลกแก่มวลมนุษยชาติ ผ่านการท่องเที่ยวเชิงธรณีวิทยาอย่างมีความรับผิดชอบ เราสามารถร่วมกันปกป้องและชื่นชมบันทึกทางธรรมชาติอันล้ำค่านี้ เพื่อให้เรื่องราวของโลกยังคงถูกเล่าขานต่อไปยังคนรุ่นหลัง

เอกสารอ้างอิง

• [Reference 1] UNESCO. (2025). Lang Son UNESCO Global Geopark. Retrieved from https://www.unesco.org/en/iggp/lang-son-unesco-global-geopark

• [Reference 2] UNESCO. (2025). Lang Son Becomes Viet Nam’s Fourth UNESCO Global Geopark. Retrieved from https://www.unesco.org/en/articles/lang-son-becomes-viet-nams-fourth-unesco-global-geopark

• [Reference 3] Lang Son Geopark. (n.d.). Công viên địa chất Lạng Sơn. Retrieved from https://langsongeopark.com.vn/

.

-------------------------