แหล่งมรดกโลก เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เวียดนาม 1994/2537 อ่าวฮาลอง (Ha Long Bay)

อ่าวฮาลอง (Ha Long Bay) ตั้งอยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศเวียดนาม เป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติที่ได้รับการยกย่องจากองค์การยูเนสโก (UNESCO World Heritage Site) ทั่วโลก ด้วยคุณค่าด้านสุนทรียภาพ ธรณีวิทยา และธรณีสัณฐานวิทยาที่โดดเด่น การขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลกนี้สะท้อนถึงประวัติศาสตร์ทางธรณีวิทยาอันยาวนานและระบบนิเวศที่มีความหลากหลายทางชีวภาพอันอุดมสมบูรณ์

อ่าวฮาลองได้รับการขึ้นทะเบียนในบัญชีมรดกโลกของยูเนสโกเป็นครั้งแรกเมื่อปี ค.ศ. 1994 (พ.ศ. 2537) โดยได้รับการยอมรับในฐานะที่มีคุณค่าด้านสุนทรียภาพอันโดดเด่นในระดับสากลภายใต้เกณฑ์ที่ 7 ซึ่งยกย่องทัศนียภาพทางทะเลอันงดงามตระการตาที่ประกอบด้วยเขาหินปูนคาสต์ (limestone karsts) และเกาะเล็กเกาะน้อย (islets) จำนวนนับพันในรูปทรงและขนาดที่หลากหลาย ต่อมาในปี ค.ศ. 2000 (พ.ศ. 2543) การขึ้นทะเบียนได้ขยายขอบเขตเพิ่มเติมภายใต้เกณฑ์ที่ 8 เพื่อรับรองคุณค่าทางธรณีวิทยาและธรณีสัณฐานวิทยาอันโดดเด่น ในฐานะที่เป็นตัวอย่างที่ยอดเยี่ยมซึ่งแสดงถึงขั้นตอนสำคัญของประวัติศาสตร์โลก ล่าสุดในเดือนกันยายน ค.ศ. 2023 (พ.ศ. 2566) คณะกรรมการมรดกโลกได้ขยายขอบเขตของพื้นที่นี้ออกไปอีก โดยรวมเอาหมู่เกาะกั๊ตบา (Cat Ba Archipelago) เข้าไว้ด้วย ทำให้อ่าวฮาลองกลายเป็นแหล่งมรดกโลกแห่งแรกของเวียดนามที่ครอบคลุมพื้นที่ระหว่างจังหวัด

คุณค่าสากลอันโดดเด่น

อ่าวฮาลองได้รับการพิจารณาให้มีคุณค่าสากลอันโดดเด่น (Outstanding Universal Value - OUV) ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการเป็นแหล่งมรดกโลกยูเนสโก ดังนี้:

• เกณฑ์ (vii) - คุณค่าด้านสุนทรียภาพ (Aesthetic value) (ขึ้นทะเบียนเมื่อปี ค.ศ. 1994 / พ.ศ. 2537): อ่าวฮาลองเป็นที่ยอมรับในระดับสากลสำหรับคุณค่าด้านสุนทรียภาพที่ยอดเยี่ยม โดยนำเสนอทัศนียภาพทางทะเลที่น่าตื่นตาตื่นใจซึ่งเกิดจากการรังสรรค์ของธรรมชาติ ประกอบด้วยหมู่เกาะหินปูนและเกาะเล็กเกาะน้อยจำนวนมากมายที่มีขนาดและรูปทรงแตกต่างกัน ก่อให้เกิดภูมิทัศน์ธรรมชาติที่งดงามและบริสุทธิ์ เสาหินปูนสูงตระหง่านอันโอ่อ่า พร้อมด้วยรอยบาก (notches) ซุ้มประตูธรรมชาติ (arches) และถ้ำ (caves) ที่เกี่ยวข้อง ล้วนได้รับการพัฒนาอย่างยอดเยี่ยมและถือเป็นหนึ่งในตัวอย่างที่ดีที่สุดในโลก

• เกณฑ์ (viii) - คุณค่าทางธรณีวิทยาและธรณีสัณฐานวิทยา (Geological and geomorphological values) (ขึ้นทะเบียนเมื่อปี ค.ศ. 2000 / พ.ศ. 2543): อ่าวฮาลองยังได้รับการยอมรับจากลักษณะทางธรณีวิทยาและธรณีสัณฐานวิทยาที่โดดเด่น โดยเป็นตัวอย่างที่กว้างขวางและมีชื่อเสียงที่สุดของหินปูนคาสต์รูปหอคอยที่ถูกน้ำทะเลท่วมขัง (marine-invaded tower karst) ในระดับโลก และเป็นหนึ่งในพื้นที่สำคัญที่สุดของคาสต์แบบเฟิงคง (Fengcong - กลุ่มยอดเขาคาสต์รูปกรวย) และเฟิงหลิน (Fenglin - ยอดเขาคาสต์เดี่ยวรูปหอคอย) ในโลก อ่าวฮาลองแสดงให้เห็นถึงกระบวนการก่อตัวของคาสต์ (karst formation processes) อย่างครบถ้วนในขนาดที่กว้างใหญ่และตลอดระยะเวลาทางธรณีวิทยาที่ยาวนาน การพัฒนาของหินปูนคาสต์ตลอดหลายล้านปี และหลักฐานการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำทะเลตลอดประวัติศาสตร์วิวัฒนาการของโลก ทำให้อ่าวแห่งนี้เป็นบันทึกที่มีชีวิตของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลก

บริบททางประวัติศาสตร์และสถาปัตยกรรม

อ่าวฮาลองเป็นผลผลิตจากกระบวนการทางธรณีวิทยาที่กินเวลายาวนานกว่า 500 ล้านปี รวมถึงการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก (tectonic movements) การเปลี่ยนแปลงระดับน้ำทะเลที่สำคัญ และการกัดเซาะ (erosion) ภายใต้สภาพภูมิอากาศเขตร้อนชื้น (tropical wet climate) ภูมิทัศน์ที่โดดเด่นของอ่าวแห่งนี้เป็นตัวอย่างสำคัญของหินปูนคาสต์รูปหอคอยที่ถูกน้ำทะเลท่วมขัง (marine-invaded tower karst) ซึ่งมีลักษณะเฉพาะคือเนินเขาทรงกรวย (cone-shaped hills หรือ fengcong) และหอคอยหินปูนคาสต์สูงโดดเดี่ยว (isolated high limestone karst towers หรือ fenglin) พร้อมด้วยถ้ำบาดาลโบราณ (ancient phreatic caves) ถ้ำเชิงคาสต์ (karstic foot caves) และถ้ำรอยบากชายฝั่ง (marine notch caves) หินปูนฐานธรณี (limestone bedrock) ซึ่งมีความหนามากกว่า 1,000 เมตร ก่อตัวขึ้นในยุคคาร์บอนิเฟอรัส (Carboniferous) และยุคเพอร์เมียน (Permian) ซึ่งประมาณ 240 ถึง 340 ล้านปีที่แล้ว (C.E.)

สำหรับบริบททางประวัติศาสตร์ของมนุษย์ที่เกี่ยวข้องกับอ่าวฮาลองนั้น รายงานวิจัยมุ่งเน้นไปที่คุณค่าทางธรรมชาติและธรณีวิทยาเป็นหลัก โดยไม่ได้กล่าวถึงตำนานพื้นบ้าน (legends) หรือประวัติศาสตร์ทางสถาปัตยกรรมของมนุษย์ในพื้นที่โดยละเอียดนอกเหนือจากการกล่าวถึงความพยายามในการอนุรักษ์และการจัดการการท่องเที่ยว ดังนั้น ข้อมูลที่นำเสนอจึงเป็นข้อเท็จจริงทางธรณีวิทยาและนิเวศวิทยาที่ได้รับการยืนยัน

จุดเด่นสำคัญ

อ่าวฮาลองมีจุดเด่นหลายประการที่ทำให้เป็นแหล่งมรดกโลกที่มีความสำคัญ:

• ภูมิทัศน์อันเป็นเอกลักษณ์: ทัศนียภาพของอ่าวฮาลองโดดเด่นด้วยหมู่เกาะหินปูนคาสต์และเกาะเล็กเกาะน้อยจำนวนนับพันที่โผล่ขึ้นมาจากน้ำทะเลสีมรกต สร้างฉากอันน่าทึ่งและงดงามราวภาพวาด

• ความหลากหลายทางชีวภาพ: พื้นที่นี้เป็นแหล่งรวมความหลากหลายทางชีวภาพที่น่าทึ่ง ซึ่งประกอบด้วยระบบนิเวศหลักสองประเภท ได้แก่ ระบบนิเวศป่าดิบชื้นเขตร้อน (tropical, moist, evergreen rainforest ecosystem) และระบบนิเวศทางทะเลและชายฝั่งที่มีความหลากหลายสูง หมู่เกาะจำนวนมากเป็นที่อยู่อาศัยของพืชเฉพาะถิ่น (endemic plant species) 14 ชนิด และสัตว์เฉพาะถิ่น (endemic faunal species) 60 ชนิด สภาพแวดล้อมบนบกสนับสนุนพืชและสัตว์หลากหลายชนิด เช่น พืชจำพวกแมกโนเลีย (magnoliales) เฟิร์น (ferns) สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ (amphibians) สัตว์เลื้อยคลาน (reptiles) นก (birds) และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม (mammals) ขณะที่สภาพแวดล้อมทางทะเลก็อุดมสมบูรณ์ไม่แพ้กัน โดยมีแนวปะการัง (coral reefs) กว้างใหญ่ โดยเฉพาะตามชายฝั่งตะวันออกและใต้ ซึ่งเป็นบ้านของปลา (fish) สาหร่ายทะเล (seaweed) สัตว์จำพวกกุ้งปู (crustaceans) และหอย (mollusks) มากกว่า 100 ชนิด นอกจากนี้ ป่าชายเลน (mangrove forests) ยังเจริญเติบโตตามแนวชายฝั่ง ซึ่งเพิ่มคุณค่าทางนิเวศวิทยาของอ่าวอีกด้วย

• คุณสมบัติทางธรณีวิทยา: อ่าวฮาลองเป็นตัวอย่างที่ยอดเยี่ยมของหินปูนคาสต์รูปหอคอยที่ถูกน้ำทะเลท่วมขัง รวมถึงลักษณะทางธรณีสัณฐานแบบเฟิงคงและเฟิงหลิน ซึ่งเป็นผลจากกระบวนการทางธรณีวิทยาที่ซับซ้อนและยาวนาน

• ความพยายามในการอนุรักษ์: มีความพยายามอย่างต่อเนื่องในการจัดการอย่างยั่งยืนเพื่อปกป้องมรดกทางธรรมชาติของอ่าวฮาลอง โครงการ "Clean the Bay" (ทำความสะอาดอ่าว) ได้ระดมชุมชนท้องถิ่นและอาสาสมัครในการกำจัดขยะและเศษซากจากแนวชายฝั่ง จังหวัดกว๋างนิญ (Quang Ninh province) ได้ดำเนินมาตรการต่างๆ รวมถึงโครงการระบายและบำบัดน้ำเสีย การย้ายถิ่นฐานของชาวประมงออกจากอ่าว และการสั่งห้ามทำการประมงในพื้นที่คุ้มครองอย่างเด็ดขาด นอกจากนี้ ยังมีความมุ่งมั่นในการส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (sustainable tourism) โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างสมดุลระหว่างผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจกับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมผ่านการส่งเสริมหลักการไร้ขยะ (zero-waste principles) และการท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบ (responsible tourism)

อ่าวฮาลอง เป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติที่มีคุณค่าสากลอันโดดเด่นอย่างแท้จริง ด้วยทัศนียภาพอันงดงามตระการตาที่เกิดจากภูมิประเทศหินปูนคาสต์ที่น่าทึ่ง รวมถึงคุณค่าทางธรณีวิทยาและธรณีสัณฐานวิทยาที่สะท้อนประวัติศาสตร์อันยาวนานของโลก นอกจากนี้ยังเป็นที่อยู่อาศัยของระบบนิเวศที่หลากหลายและอุดมสมบูรณ์ ทั้งทางบกและทางทะเล แม้จะเผชิญกับความท้าทายจากการท่องเที่ยวที่เพิ่มขึ้น แต่ความมุ่งมั่นในการจัดการอย่างยั่งยืนและการอนุรักษ์ที่ดำเนินไปอย่างต่อเนื่องเป็นเครื่องยืนยันถึงความพยายามในการปกป้องสมบัติทางธรรมชาติอันเป็นเอกลักษณ์นี้ เพื่อให้คงอยู่คู่โลกและส่งต่อไปยังคนรุ่นหลัง

.

------------------------